بی متال که به آن رله حرارتی، رله اضافه بار و یا رله اضافه بار حرارتی نیز گفته میشود، یکی از مهمترین قطعات به کار رفته در ساختار تابلوهای برق بوده و اهمیت ویژهای در عملکرد صحیح و دقیق دستگاهها و تجهیزات الکترونیکی و تابلوهای برق دارد. اگر میخواهید بدانید که بی متال چیست، باید به این نکته دقت داشته باشید که از این قطعه به عنوان یک عامل حفاظت کننده با کنترل دما استفاده میشود تا جلوی خطرات احتمالی در مدارهای الکتریکی را بگیرد. پس نقش و اهمیت آن غیر قابل انکار بوده و بسیاری از افراد به دنبال خرید بی متال برای مصارف مد نظر خود هستند. در این مقاله به ارائه مطالبی درباره این قطعه خواهیم پرداخت و انواع و قیمت بی متال را مرور و بررسی خواهیم کرد. پس اگر شما هم به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید با ما همراه باشید.
بی متال چیست؟
برای بسیاری از افرادی که در صنعت برق فعالیت داشته و یا میخواهند به خرید قطعات مورد نیاز در این زمینه دست بزنند این سوال پیش میآید که بی متال چیست و انواع آن کدام است. در پاسخ به این پرسش میتوان گفت که این قطعه یکی از قطعات بسیار پرکاربرد است و از آن برای حفاظت از موتورها در برابر آسیبهایی از قبیل اضافه بار استفاده میکنند.
کارکرد رله حرارتی بر اساس عواملی مانند اختلاف ضریب انبساط طولی دو فلز به کار رفته در ساختار آن متفاوت بوده و متناسب با تغییرات دما مقدار و میزان خمیدگی آن با تغییر مواجه میشود. در این حالت طول دو فلز زیاد شده و به سمت فلز با ضریب انبساط طولی کمتر خم میشود. حرکت این قطعات به اهرم فشار وارد کرده و به دلیل خم شدن و جابجایی اهرمها، میکروسوئیچ تغییر وضعیت میدهد.
در این شرایط مسیر عبور جریان قطع شده و مدار باز میشود. اگر میخواهید بدانید بی متال چیست، باید با انواع این قطعات نیز آشنا شوید. به طور کلی این قطعات در سه دسته اصلی جای گرفته و شامل انواع بی متال دستی، اتوماتیک، دستی و اتوماتیک هستند. هر کدام از انواع بی متالها از ویژگیهای مخصوص به خود برخوردار شده و کاربردهای ویژهای هم دارند.
رلههای حرارتی را میتوان در انواع سه فاز و تک فاز نیز جای داد که ساختارشان اندکی با یکدیگر متفاوت است. برای نمونه بر روی بی متال سه فاز، ۳ تیغه کنتاکت قدرت تعبیه شده و از آن به منظور عبور جریان سه فاز و اتصال به کنتاکتور بهره برداری مینمایند.
این تیغهها در بی متال سه فاز به صورت سری در مسیر مصرف کننده سه فاز جای میگیرند. بر روی این نوع از رلههای حرارتی چند کنتاکت فرمان نیز وجود دارد و از آن در مدار فرمان استفاده میشود. بر روی بیشتر این قطعات از جمله بی متال تکفاز از یک دکمه تغییر وضعیت دستی و اتوماتیک هم استفاده شده است.
در بی متال تکفاز دستی، اپراتور باید بعد از اضافه بار و قطع شدن مدار به صورت دستی، رله را ریست کند. در حالی که در رلههای اتوماتیک با گذشت مدت زمانی مشخص این قطعه به صورت کاملا اتوماتیک ریست شده و به صورت مجدد به مدار وارد میشود.
حواستان به این نکته هم باشد که در بیشتر مواقع از بیمتال برای حفاظت از موتور در حالت سه فاز استفاده میکنند و آن را در پایین کنتاکتور قبل از موتور وصل مینمایند. این قطعات میتوانند طیف بسیار وسیعی از جریان ۰.۱۲ تا ۸۰۰ آمپر را پوشش دهند.
نقش و اهمیت و مهمترین دلایل خرید بی متال
رلههای حرارتی دارای دو فلز ناهمجنس مانند آهن و مس هستند که ضریب انبساط متفاوتی دارند. از سوی دیگر بیشتر موتورهای الکترونیکی نمیتوانند در برابر آسیبهایی از قبیل اضافه بار از خود حفاظت کنند. در چنین شرایطی با سرعت بالا با آسیب دیدگی مواجه شده و یا میسوزند. به همین دلیل و به منظور برطرف ساختن این مشکل از رله اضافه بار حرارتی استفاده میکنند.
رلههای حرارتی دارای سه تیغه هستند که با کمک سیمهایی چند حلقهای پیچیده شدهاند. با کمک این ساختار نیز میتوانند از آسیب دیدگی موتور جلوگیری به عمل آورند. سه تیغه موجود در این قطعات پس از جریان اضافه بار و با بالا رفتن حرارت در یک خط اتوماسیونی دچار گرما شده و به انبساط طولی مبتلا میشوند.
پس از آن حالت خمیدگی خود را تغییر میدهند تا از خاموشی موتور پیشگیری کنند. شما میتوانید این قطعات را در ابزارهای مختلف مشاهده کنید. در حالت معمول و به منظور کنترل درجه حرارت اتو، تستر، قهوه ساز، کتریهای برقی، پلوپز، استارت فن خودرو از رله حرارتی استفاده میکنند که تشخیص اضافه بار در آنها از اهمیت ویژهای برخوردار شده است.
ساختمان داخلی و اجزای تشکیل دهنده بیمتال
یک رله حرارتی از ساختار داخلی خاصی برخوردار شده تا بتواند وظیفه حفاظت از مدارات و موتورهای الکتریکی را به خوبی انجام دهد. از جمله اجزای به کار رفته در ساختار این قطعات میتوان به تیغههای مسی اشاره کرد که به منظور اتصال به کنتاکتور مورد استفاده قرار میگیرند.
این قطعات دارای چند ترمینال خروجی هم هستند تا بتوانند با کابلهای مصرف کننده ارتباط برقرار سازند. کنتاکتهای باز و بسته مدار فرمان دیگر اجزای به کار رفته در ساختار رله اضافه بار حرارتی هستند. این قطعات از یک زبانه و یا پیچ جهت تنظیم جریان هم به وجود آمدهاند که میتوانند جریان را با توجه به شدت جریان نامی موتور تنظیم کنند.
یک رله حرارتی دارای پیچ تغییر وضعیت هم بوده که از امکان تنظیم به صورت دستی و یا اتوماتیک برخوردار شده است. یکی دیگر از اجزای به کار رفته در ساختار یک رله حرارتی دکمه ریست است که به آن دکمه بازگشت به حالت اولیه نیز گفته شده و به منظور بازگرداندن مجدد این قطعات به مدار مورد استفاده قرار میگیرد.
مشخصات ظاهری درج شده بر روی رله حرارتی
بیمتالها برخی از مشخصات ظاهری ویژه را نیز به خود اختصاص دادهاند و بر روی آنها علائم و نشانههایی به چشم میخورد. برای نمونه شما بر روی این قطعات اعداد و ارقامی را مشاهده خواهید کرد که از جمله آنها میتوان به شمارههای ۱، ۳ و ۵ اشاره کرد.
این شمارهها در حقیقت همان ترمینالهای ورودی و یا شاخکهای رله حرارتی هستند و به منظور اتصال موتور به سمت تغذیه مورد استفاده قرار میگیرند. شمارههای ۲، ۴ و ۶ ترمینالهای خروجی یک رله حرارتی هستند که جهت ارتباط با ورودی مصرف کننده به کار میروند.
این ابزارها از ورودیهای NC نیز تشکیل شدهاند که با شمارههای ۹۵ و ۹۶ مشخص شده و به منظور قطع مدار تغذیه بوبین کنتاکتور به کار میروند. ورودیهای no و یا کنتاکتهای باز نیز برای اتصال مدارهای اضطراری کاربرد دارند.
یکی دیگر از دکمههای به کار رفته در این قطعات، دکمه ریست است که در برخی از این تجهیزات به شکل جداگانه جای گرفته و در بعضی دیگر با پیچ H/A همراه است و یا حتی ممکن است با دکمه تست TEST همراهی کند. بر روی یک رله حرارتی پیچ تغییر وضعیت نیز وجود دارد که حرف A نشان دهنده حالت اتوماتیک و حرف H یا M حالت دستی را مشخص میکند.
دیگر علائم بیمتال شامل مواردی از قبیل پیچ تغییر رنج جریان، دکمه تست، دکمه استپ و… است که از آنها به منظور تنظیم جریان رله حرارتی مطابق با جریان نامی موتور، تست سالم و یا خراب بودن رله، تست قطع مدار فرمان استفاده میکنند.
اگر میخواهید بدانید که قیمت بی متال بر چه اساسی محاسبه میشود نیز باید به چند عامل توجه کنید که از جمله آنها میتوان به نوع محصول مورد نظر، برند سازنده و شرکت تولید کننده و….. اشاره کرد.
